به گزارش پایگاه خبری مساوات به نقل از ایرنا، قدیمی‌ترین سند موجود در اسناد اهدایی خاندان رشیدی به مرکز اسناد منطقه شمال غرب، تاریخ ۱۲۰۸ قمری را دارد؛ به عبارت دیگر قدمت آن به حدود ۲۳۰ سال می‌رسد.
رییس مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شمال‌غرب در تبریز امروز شنبه در این باره گفت: در بین این اسناد ارزشمند تاریخی، انواع سلطانیات، دیوانیات، اسناد ازدواج و قباله جات و غیره وجود دارد.
غلامعلی پاشازاده افزود: تا قبل از این تصور ما این بود که تمهیدات در اسناد دوره قاجاریه تا زمان پادشاهی محمدشاه وجود داشت، اما اهدای اسناد سبب شد ما متوجه شویم که تمهیدات پس از آن دوره نیز وجود داشته است.
وی با اشاره به وجود ۳۰ میلیون برگ سند در مرکز اسناد منطقه شمال‌غرب تشریح کرد: تا قبل از اهدای اسناد خاندان رشیدی، تعداد اسناد ما از منطقه قره داغ ناچیز و در حد صفر بود، اما اکنون مجموعه‌ای از اسناد ارزشمند تاریخی ۲۳۰ سال گذشته این منطقه را در مجموعه خود داریم.
وی ادامه داد: در بین اسناد اهدایی خاندان رشیدی، نخستین شناسنامه‌ای که در منطقه قره‌داغ به نام خانم زرافشان، زن رستم‌خان رشیدالسلطان، صادر شده، وجود دارد.
پاشازاده از مردم خواست؛ با اهدای اسناد در اختیار خود به مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شمال‌غرب در تبریز، ضمن به اشتراک گذاشتن تاریخ با همه از نابودی احتمالی اسناد در اثر مرور زمان و اتفاقات و حوادث جلوگیری کنند.
رستم رشیدی، یکی از اعضای خاندان رشیدی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بابا بیگ، رییس ایل چلبیانلو در منطقه قره داغ و پسر او سُرخای خان ضیغم الممالک بود که سرتیپ کشیک‌خانه ناصرالدین میرزا در زمان ولیعهدی او در تبریز بود؛ رستم خان نیز پسر سرخای خان بود که لقب رشیدالسطان را در دوره ولیعهدی مظفرالدین میرزا در سال‌های اقامت در تبریز از او دریافت کرده بود.
وی با بیان اینکه رستم‌خان در زمان خود از امیران مقتدر منطقه قره داغ در ایالت وسیع و پرجمعیت آذربایجان بود، افزود: امیرارشد به ییلاقات ایل‌های چلبیانلو و محمدخانلو در اطراف کوه‌های مرزرود در شهرستان کلیبر حمله می‌کند، رستم خان رشید السلطان با سوارانش و تفنگچیان ایلات و عشایر محل، لشکر امیرارشد را دور زده و آن را شکست می‌دهند که این حادثه از حوادث مهم تاریخ معاصر در منطقه قره‌داغ است؛ لشکر امیر ارشد در آن تاریخ تا روستای «عرب‌شاه» پیش آمد و چیزی نمانده بود که بخش گرمادوز شهرستان خداآفرین را متصرف شود که با این شکست ناگزیر از بازگشت به روستای «اوخارا» شهرستان ورزقان از راه «هوراند» می شود.
ورهرام رشیدی، برادر کوچک رستم رشیدی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: این اسناد نشان دهنده نحوه تنظیم اسناد مختلف قبل از تشکیل دولت مدرن در ایران است.
وی افزود: جد پدری ما، رستم‌خان از مظفرالدین شاه، لقب رشیدالسلطان گرفته بود و در زمان صدور شناسنامه در دوره رضاخان، نام خانوادگی ما به تبعیت از لقب خانوادگی، «رشیدی» نوشته شده است.
وی اضافه کرد: ایل چلبیانلو بدلیل اینکه اعضای آن شیعه مذهب بودند، در دوره صفویه از جنوب شرق عثمانی به شمال و جنوب رودخانه ارس نقل مکان داده شدند؛ ایل چلبیانلو از آن زمان به بعد به عنوان مرزداران ایران در منطقه حساس و راهبردی حاشیه ارس ساکن هستند تا به کشور و مردم خود خدمت کنند.
رشیدی ادامه داد: سرخای خان و دو پسرش حیدرقلی خان و رستم خان در دوره قاجار، سرتیپ کشیک‌خانه در اواخر دوره ناصرالدین میرزا و مظفرالدین میرزا در تبریز بودند؛ همان گونه که گفته شد سرخای خان، لقب ضیغم‌الممالک داشت که بعد از مرگ او به پسرش حیدرقلی خان رسیده و پسر دیگرش رستم خان نیز لقب رشید السلطان دریافت کرده است.
وی یادآوری کرد: سرخای خان و حیدرقلی خان ضیغم‌الممالک در اوایل ولایتعهدی مظفرالدین میرزا در تبریز فوت می‌کنند و تنها رستم‌خان در دربار باقی می‌ماند که او نیز همزمان با آغاز انقلاب مشروطه در آذربایجان از دربار جدا می‌شود و برای ادامه زندگی به مسقط الراس خود در محدوده شهرستان خداآفرین امروزی باز می‌گردد.
وی تشریح کرد: بعد از پیروزی مشروطه، حکم مرزبانی در حدفاصل خداآفرین اصلاندوز از طرف دولت مشروطه به وی اعطا می شود که اسناد مربوط به آن و حوادث آن دوره مسوولیت وی در بین اسناد اهدایی موجود است.
وی گفت: رستم خان یک پسر به نام عین‌الله خان و ۹ دختر داشته که پسرش قبل از ۳۰ سالگی جوانمرگ می‌شود و پدر ما، شمس‌الله خان و عمویمان، حمدالله خان، در دامان پدر بزرگ مان، رستم خان بزرگ می شوند و پرورش می یابند. رستم‌خان رشیدالسلطان نیز در سال ۱۳۱۹ شمسی جهان خود را عوض می کند.
رشیدی بیان کرد: همه این اسنادی که امروز به مرکز اسناد منطقه شمال‌غرب در تبریز اهدا شدند، در سایه مراقبت و احساس مسوولیت پدر و پدر بزرگ‌مان از حوادث روزگار در امان مانده و امروز به دست ما رسیده است؛ مرحوم پدرمان آرزو داشت خودش اسناد را اهدا کند که اجل مهلت نداد و قسمت این بود که ما به وصیت او عمل کنیم.
وی افزود: پدرمان، شمس الله خان رشیدی، که ساکن شهرستان خداآفرین، محل کیوان بود، در سال ۱۳۳۲ شمسی و سال ها قبل از اصلاحات ارضی، بدلیل روحیه مردمداری که داشت، به صورت افتخاری دهدار می‌شود و برای آبادی روستاهای محل تلاش می کند.
مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شمال غرب در میدان تاریخی «ساعت» تبریز و در خانه تاریخی «اردوبادی» مستقر است و بر اساس آمار هم اکنون حدود ۳۰ میلیون برگ سند در آن نگهداری می شود.
