به گزارش پایگاه خبری مساوات به نقل از تحریریه، جهان پس از نهضت سدسازی که در قرن بیستم گرفتار آن شده بود اکنون به این نتیجه رسیده است که داشتن نگاه کوتاه مدت و کسب سود مقطعی باعث خسارت های بسیار فراوانی برای محیط زیست و انسان می شود به گونه ای که کیفیت و حتی امکان زندگی بشر را هم تهدید می کند.
در طول قرن پیشین به ویژه در دهه پایانی آن به تدریج افراد آگاه و دلسوز در کشورها دریافتند که بستن مسیر رودها یا تغییر جریان رودخانه ها ارزش آن را ندارد که برای روشنایی برق تولید کرد یا به فکر کسب سود حاصل از کشاورزی مکانیزه و برنامه ریزی شده آن بود، بلکه باید اقدامی انجام داد تا این منافع در چارچوب مسیر طبیعی خود روخانه باید پیگیری و تامین شود.
▪️ضرورت نهضت تخریب سدها
مشاهده اثرات زیست محیطی سدها بر زندگی انسان ها و حیوان ها و حتی وقوع تغییرات طبیعی در جوامع، تصمیم گیران را در حدود سه دهه اخیر بر آن داشت اقدام واقعی را از مخرب ترین سدها شروع و آن ها را حذف کنند. در برخی موارد که نابودی سدها امکانپذیر نبود نیز تا حد امکان کوشش شد آن ها را با محیط زیست سازگار سازند.
ایالات متحده در سرتاسر سرزمین خود بیش از ۹۱ هزار سد دارد و با وجود پیشرفت های عظیم تکنولوزیکی و توانایی ها در ساخت و ساز، قبل از بقیه کشورها دریافت که باید زندگی را با روند طبیعی و جریان آب هماهنگ کند.
به همین دلیل مقام های ایالتی در آمریکا از سال ۱۹۱۲ به تدریج تلاش کردند تا این موانع دست ساز بشر را از مسیر رودخانه ها حذف کند. از سال ۱۹۱۲ تاکنون بیشتر از ۱۷۰۰ سد در این کشور تخریب شدند که بیشتر این اقدام با هدف حفظ محیط زیست انجام گرفت.
از دهه پایانی قرن بیستم و با قدرت گرفتن احزاب سبز، این روند تشدید شد به گونه ای که بین ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ حدود ۹۰۰ سد در آمریکا به دست انسان ها خراب و برداشته شدند. در این دوره به صورت میانگین هر سال بین ۵۰ تا ۶۰ سد از جغرافیای آمریکا حذف شدند. بیشتر از ۱۰۰ مورد از سدهای حذف شده در ایالت کالیفورنیا تخریب شدند.
طبق آمار سایت American Rivers در سال ۲۰۲۰ حدود ۷۰ سد در ایالت های مختلف آمریکا تخریب شدند و این عدد در سال ۲۰۲۱ پنجاه و هفت سد اعلام شد. این اقدام دوستداران محیط زیست در نهایت موجب شد تا ۲۱۳۰ مایل رودخانه بار دیگر به یکدیگر وصل شوند.
▪️تخریب سدها، مفید اما دیرهنگام
تارنمای معتبر و شناخته شده موسسه «نشنال جیاگرافیک» این تصمیم آمریکا در زمینه تخریب سدها را اقدامی مفید دانست که دیر و با سرعت کم انجام می شود.
طبق بررسی های این اندیشکده از مجموع ۹۱ هزار سد آمریکا یک ششم آن ها دارای ظرفیت های عمیق تخریب محیط زیست هستند. درواقع ادامه فعالیت بیش از ۱۵ هزار سد آمریکا باعث ضررهای اقتصادی برای این کشور می شود.
تعمیر و به روزرسانی سدهای امریکا حدود ۷۰ میلیارد دلار هزینه نیاز دارند ضمن آنکه بیشتر از ۷۰۰ سد در این کشور به صورت انحصاری در مالکیت پنتاگون قرار دارند.
نکته فاجعه بار این است که بیشتر از ۸ هزار سد در آمریکا عمری بیشتر از ۹۰ سال دارند و برخی از آن ها اکنون نزدیک محیط های شهری قرار گرفته اند که تخریب شان تهدیدهای زیادی را به همراه دارد.
البته قاره سبز نیز به اهمیت نابودی سدها برای حفظ جان بشر و محیط زیست پی برده است و طبق گزارش رسانه ها در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۲۴۰ سد در اروپا از مسیر رودخانه ها برداشته شدند.
اتحادیه اروپا این هدف را تعیین کرده است که با رفع موانع و سدهای ساخته دست بشر اجازه دهد حداقل ۲۵۰۰۰ کیلومتر رودخانه را تا سال ۲۰۳۰ دوباره جریان پیشین خود را داشته باشد. به نظر می رسد تاکنون اروپا به این هدف متعهد بوده است.
بسیاری از سدها در جهان و از جمله در ایالات متحده با در نظر گرفتن تحلیل های زیست محیطی نوین و روندهای مدرن یا با نگاه به آینده طراحی نشده اند. به نوشته، نشنال جیاگرافیک در برخی مناطق آمریکا تعداد زیاد سدها شکل دیگری از بی نظمی طبیعی را به همراه داشته است به گونه ای که موجب افزایش ۳۰ درصدی بارندگی و تخریب محیط زیست با وقوع سیلاب های شدید شده است.
برای قرن‌ها، انسان‌ها تلاش کرده‌اند تا محیط زیست را مطابق با نیازهای خود مهار کنند و سدها بخشی از این میراث ناپایدار هستند. انسان ها از مزایای این سیستم های دست ساز خود بهره مند شده اند و اکنون باید با خطرات آنها مقابله کنند. یک کارشناس محیط زیست و متخصص سدها می گوید ما بارها و بارها اثرات مخرب و خطرات پروژه سدسازی را دیده ایم اما برای ما چندان اهمیتی ندارد فقط نکته مهم برای ما این است که ببینیم چه زمانی این سیاست با سرعت به سمت شکست و نابودی ما را پیش می برد.
