پس از تشدید تنش‌ها بین ایران و رژیم صهیونیستی، احتمال حمله به زیرساخت‌ها و تاسیسات نفت و گاز ایران به عنوان یک گزینه مطرح شده است که بازتاب‌های جدی در سطح محلی، منطقه‌ای و جهانی دارد. زیرا، بخش انرژی ایران، به ویژه تأسیسات نفت و گاز آن برای اقتصاد جهان و جایگاه منطقه‌ای آن بسیار مهم است.
حمله ادعایی و احتمالی رژیم صهیونیستی به تاسیسات نفتی ایران، می‌تواند پیامدهای مهمی برای اقتصاد جهان داشته و حتی در انتخابات آینده ایالات متحده تاثیرگذار باشد. البته این تاثیر بستگی به واکنش ایران نیز خواهد داشت.
باید توجه داشت که این امر می‌تواند، بازارهای جهانی انرژی را به ویژه در مناطقی که به صادرات ایران وابسته است، مختل کند. باید توجه داشت که اقدامات نظامی می‌تواند باعث واکنش ایران، تشدید درگیری‌های منطقه‌ای و افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی شود.
برخی از تحلیلگران اسرائیلی چندین هدف بالقوه را برای حملات اسرائیل از جمله پالایشگاه‌های نفت، پایانه‌های صادراتی، به‌عنوان مثال جزیره خارک – مسئول ۹۰ درصد صادرات نفت ایران – تاسیسات پتروشیمی و نیروگاه‌ها را مطرح می‌کنند. پیامدهای چنین حملاتی می‌تواند گسترده باشد. زیرا در حمله صادق-۲ ایران نشان داد که سرزمین‌های اشغالی به سهولت در تیررس موشک‌های آن است و انحراف این موشک‌ها به سمت مراکز اقتصادی و میادین گازی اسرائیل می‌تواند این رژیم را فلج کند و در نهایت قیمت جهانی نفت را افزایش دهد.
اگرچه جزئیات پاسخ اسرائیل نامشخص است، اما تهدید حملات به زیرساخت‌های انرژی ایران برای تحلیلگران و سیاست گذاران نگرانی جدی ایجاد کرده است، زیرا پیامدهای مهمی برای ثبات منطقه و امنیت انرژی جهانی دارد. بسته به نحوه توسعه درگیری، تحلیلگران موسسه یوبی‌اس معتقدند که در یک حالت شدید، قیمت نفت بیش از ۱۰۰ دلاری نیز امکان‌پذیر است و تشدید این جنگ می‌تواند بر تامین حدود یک پنجم نفت مورد نیاز جهان تاثیر بگذارد. البته، چنین شوکی قیمتی به شدت روند نظامی درگیری بستگی دارد. به باور کارشناسان برای این امر سه سناریو می‌توان متصور شد.
سناریو اول؛ حمله اسرائیل به زیرساخت‌های نفتی ایران
ایران یک کشور نفتی مهم با ذخایر بالا است. تهران یکی از اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) است، اما مشمول محدودیت‌های کمی این کارتل نیست و تهران اجازه دارد از این امتیاز بهره‌مند شود. هرچند، دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا، صادرات نفت ایران را در سال ۲۰۱۸ به دلیل برنامه هسته‌‍ای تحریم کرد، اما طبق گزارش آژانس رتبه‌بندی استاندارد اند پورز، ایران اخیراً حدود ۳.۸ میلیون بشکه در روز تولید کرده است. این رقم تقریباً ۴ درصد از تولید جهانی را شامل می‌شود که بخش بزرگی از آن روانه بازارهای آسیا، به ویژه چین، می‌شود. این تجارت منبع درآمد مهمی برای ایران است حتی اگر نفت ایران با تخفیف فروخته شود.
به دلیل اهمیت زیاد صادرات نفت برای اقتصاد ایران، رژیم صهیونیستی یک از گزینه‌ها را حمله به زیرساخت‌های نفتی ایران قرار داده است. در این میان، یکی از اهداف احتمالی جزیره خارک، واقع در حدود سی کیلومتری سواحل ایران در خلیج فارس، است که مهمترین پایانه صادراتی ایران در آن قرار دارد.
سناریوی دوم؛ تنگه هرمز مسدود شود
اگر ایران تنگه هرمز را مسدود کند، عرضه نفت جهان تهدید خواهد شد. این امر پیامدهای جدی برای اقتصاد جهانی خواهد داشت و بر اساس برآوردهای UBS، می‌تواند قیمت نفت را به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه برساند. هرمز تنگه‌ای است که خلیج فارس را خلیج عمان متصل می‌کند که به عنوان گلوگاه تجارت جهانی نفت شناخته می‌شود. در واقع، بیش از یک پنجم نفت جهان از تولیدکنندگانی مانند عربستان سعودی، کویت، عراق و امارات متحده عربی از این طریق صادر می‌شود. قطر نیز گاز طبیعی مایع (LNG) را از این طریق ارسال می‌کند.
در باریک‌ترین نقطه، کمتر از ۵۰ کیلومتر بین سواحل ایران و عمان فاصله وجود دارد و کانال‌های کشتیرانی مورد استفاده نفتکش‌ها تنها ۳ کیلومتر عرض دارند. با وجود حمله موشکی اخیر، اکثر کارشناسان معتقدند که ایران به این زودی تنگه هرمز را مسدود نخواهد کرد.
سناریو سوم؛ تجارت نفت در امان بماند
حمله اخیر ایران به اسرائیل بسیار گسترده بود، اما از نظر تاریخی منحصر به فرد نبود. در آوریل سال جاری موشک‌هایی از ایران به سمت اسرائیل شلیک شد، اما تنش شدیدی رخ نداد. از همین روی، قیمت نفت برای مدت کوتاهی به حدود ۸۸ دلار در هر بشکه رسید، اما به سرعت دوباره کاهش یافت.
اسرائیل احتمالاً پیامدهای سخت حمله تاسیسات نفتی ایران را در نظر خواهد گرفت و هزینه‌های سیاسی و مالی بالای آن را ارزیابی می‌کند. اخیرا، استاندارد اند پورز رتبه اعتباری اسرائیل را یک سطح کاهش داد. البته موسسه فیچ اعتبار اسرائیل را قبلا کاهش داده بود. با این حال، رتبه‌بندی اوراق قرضه دولتی اسرائیل همچنان در درجه سرمایه‌گذاری قرار دارد که برای سرمایه گذاران مهم است.
در مجموع، افزایش قیمت نفت اکنون به واکنش اسرائیل بستگی دارد واگر زیرساخت‌های نفتی ایران در امان بماند، فضای بازار می‌تواند آرام شود و حتی قیمت نفت دوباره کاهش یابد. اگرچه عرضه نفت بدون وقفه ادامه دارد و بازگشت به قیمت‌های باثبات‌تر امکان‌پذیر به نظر می‌رسد، اما احتمالا بازار نفت در هفته‌های آینده بی‌ثبات خواهد بود. اگر اسرائیل واقعاً تأسیسات نفتی ایران را هدف قرار دهد، قیمت‌ها می‌تواند دوباره به شدت افزایش یابد. از دست دادن ۱.۵ میلیون بشکه در روز برای اقتصاد جهانی قابل توجه خواهد بود و باعث بی‌ثباتی بیشتر بازار انرژی خواهد شد.
تردید در ظرفیت اوپک پلاس
باوجود بحران کنونی، نشانه‌هایی نیز وجود دارد که عرضه نفت می‌تواند دوباره در ماه‌های آینده افزایش یابد. زیرا اوپک پلاس، ائتلافی از کشورهای اوپک و روسیه، قصد دارد برخی از ظرفیت‌های بسته فعلی خود را دوباره به بازار بازگرداند. این راهکار احتمالی که در ماه دسامبر اعلام شد، می‌تواند فشار قیمت‌ها را کاهش دهد. با این حال، تردیدها در مورد اینکه آیا اوپک پلاس ظرفیت‌های خود را طبق برنامه‌ریزی آزاد می‌کند یا خیر هنوز وجود دارد، زیرا در گذشته تاخیرهای مکرر وجود داشته است.
در ایالات متحده، ذخایر نفت خام در هفته گذشته به میزان غیرمنتظره ۳.۸۹ میلیون بشکه افزایش یافت که بیشترین میزان در پنج ماه گذشته است. اما با ادامه کمبود مصنوعی ناشی از اوپک پلاس، این ذخایر وارد بازار نمی‌شوند. تحلیلگران این روند را تلاشی برای بالا نگه داشتن قیمت‌ها به منظور سود بردن ازعدم قطعیت می‌دانند.
تاثیر منفی بر چین
همانطور که ملاحظه می‌شود، حمله به تاسیسات نفتی ایران تأثیر جهانی خواهد داشت، زیرا ایران یکی از تولیدکنندگان اصلی نفت در جهان است. اما در این میان، چین و کاملا هریس بیشترین تاثیر منفی را از شرایط خواهند پذیرفت. هر ماه بیش از ۹۰ درصد صادرات نفت ایران به چین انجام می‌شود. از ابتدای سال، این سهم به طور متوسط ۱.۴ میلیون بشکه نفت در روز یا حدود ۱۵ درصد از کل واردات نفت پکن بوده است.
به دلیل تحریم‌ها، براساس برخی ادعاهای غیررسمی چین می‌تواند نفت خود را در مقایسه با سایر تامین کنندگان در خلیج فارس یا روسیه ارزان‌تر از تهران خریداری کند. همچنین، پکن به شدت در معرض اختلال در زنجیره تامین جهانی نفت است، زیرا این کشور بزرگترین واردکننده نفت جهان بوده و سه‌چهارم مصرف آن از خارج تامین می‌شود.
اگر اسرائیل به بخش نفت ایران حمله کند، چین باید بتواند کاهش واردات خود را برای مدتی با استفاده از ذخایر ملی خود جبران کند. بر اساس برآوردهای اخیر، پکن در غیاب نفت ایران می‌تواند دو سال دوام بیاورد. در این سناریو، بیش از هر چیز پاسخ بالقوه ایران و همچنین اختلالات در مسیرهای دریایی است که می‌تواند پیامدهای منفی برای چین داشته باشد.
احتمال ریزش آرای کامالا هریس
اگرچه سیاست خارجی به طور کلی جزو نگرانی‌های اصلی رای دهندگان نیست، اما عوامل متعددی می‌توانند در شرایط تشدید منطقه‌ای بر رای گیری تاثیر بگذارند. از نظر تاریخی، افزایش قیمت نفت نقش منفی در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری ایالات متحده داشته است، بطوریکه شکست کارتر با افزایش قیمت نفت همزمان شد. همچنین، رؤسای جمهور فورد و جورج اچ دبلیو بوش نیز در پی افزایش قیمت در انتخابات ریاست جمهوری شکست خورده‌اند. با این حال، وضعیت امسال بی‌سابقه است: جو بایدن، رئیس‌جمهور کنونی، نامزدی برای انتخاب مجدد نیست. با این حال، رای دهندگان کامالا هریس را با سابقه دولت دموکرات در کاخ سفید مرتبط می‌دانند.
در صورت افزایش قیمت نفت خام و تنها پنج هفته مانده به انتخابات ریاست جمهوری، ترامپ با متهم کردن نامزد دموکرات به مسئول افزایش قیمت بنزین در آمریکا، او را مسبب شرایط دانست. رئیس‌جمهور سابق همچنین ادعای خود را تکرار می‌کند که حضور او در کاخ سفید برای منصرف کردن جهان از ایجاد درگیری کافی است.
