مساوات- سیدعلی میرمحمدی: انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا یکی از جلوه‌های روشن مردم‌سالاری در جمهوری اسلامی ایران است؛ انتخاباتی که می‌تواند مسیر توسعه محلی، اعتماد عمومی و پرورش مدیران آینده را تعیین کند. تحلیل اهمیت این انتخابات و نقش محوری نخبگان در آن را می‌توان از چند زاویه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مدیریتی بررسی کرد.
▪️جایگاه و اهمیت انتخابات شوراها
بر اساس اصول ۷ و ۱۰۰ قانون اساسی، شوراهای اسلامی شهر و روستا برآمده از رأی مستقیم مردم‌اند و فلسفه وجودی آن‌ها مشارکت مردم در اداره امور محلی است. شوراها پلی میان حکومت و مردم به شمار می‌آیند و تحقق مفهوم مردم‌سالاری دینی را در سطح محلی به نمایش می‌گذارند.
این نهادها به دلیل شناخت دقیق از ظرفیت‌ها و مشکلات محلی، نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا می‌کنند. شوراها می‌توانند در زمینه‌هایی همچون بهبود زیرساخت‌های شهری، ارتقای فرهنگی و اجتماعی محلات، مدیریت منابع محلی و افزایش مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری‌ها اثرگذار باشند.
از سوی دیگر، انتخابات شوراها بستری برای پرورش مدیران آینده کشور است. این نهادها فرصت تجربه و آزمون برای نیروهای جوان و دغدغه‌مند فراهم می‌کنند و بسیاری از مدیران موفق امروز از مسیر شوراها به عرصه‌های بالاتر مدیریتی رسیده‌اند.
▪️نقش محوری نخبگان در انتخابات شوراها
نخبگان دانشگاهی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی نقشی کلیدی در تبیین اهمیت مشارکت مردم دارند. آنان با تکیه بر جایگاه اجتماعی و اعتماد عمومی، می‌توانند سطح آگاهی سیاسی جامعه را ارتقا دهند، معیار شایستگی را جایگزین روابط قومی و شخصی کنند و با سیاه‌نمایی و بی‌اعتمادی عمومی مقابله نمایند.
حضور نخبگان در عرصه سیاست‌گذاری محلی نیز به معنای ورود دانش، تجربه و نگاه راهبردی به مدیریت شهری است. این حضور باعث می‌شود تصمیم‌ها از حالت روزمرگی و سلیقه‌ای خارج شده و به سمت مدیریت دانایی‌محور حرکت کند.
نخبگان متعهد همچنین می‌توانند نقش پل ارتباطی میان مردم و حاکمیت را ایفا کنند؛ صدای واقعی مردم را به ساختار تصمیم‌سازی منتقل کرده و با افزایش اعتماد عمومی، به همگرایی اجتماعی کمک نمایند. چنین نقشی برای حکمرانی مؤثر در سطح محلی حیاتی است.
▪️آسیب‌ها و چالش‌ها
با وجود ظرفیت‌های بالا، انتخابات شوراها از آسیب‌هایی نیز رنج می‌برد؛ از جمله کم‌توجهی به معیار تخصص و تعهد در انتخاب نامزدها، غلبه نگاه قومیتی و سیاسی بر تصمیم‌گیری‌ها، ضعف در آموزش عمومی درباره نقش واقعی شوراها و عدم حضور فعال برخی نخبگان که میدان را برای افراد غیرتخصصی خالی می‌گذارند.
▪️راهکارهای تقویت نقش نخبگان
برای تقویت نقش نخبگان در این عرصه، چند راهکار کلیدی قابل طرح است:
ایجاد انجمن‌های تخصصی مشورتی در کنار شوراها؛
استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها و اتاق‌های فکر شهری در تصمیم‌گیری‌های راهبردی؛
حمایت رسانه‌ای و اجتماعی از نخبگان مستقل و مردمی؛
دعوت از قشر نخبگان برای نامزدی در انتخابات و شکل‌دهی به جریان فکری مبتنی بر شفافیت و تخصص.
▪️جمع‌بندی
انتخابات شوراهای اسلامی تنها رقابتی محلی نیست؛ بلکه نمادی از مردم‌سالاری فعال در جمهوری اسلامی ایران است. هرچه حضور نخبگان در این عرصه پررنگ‌تر باشد، کیفیت حکمرانی محلی افزایش یافته و اعتماد اجتماعی نیز تقویت می‌شود.
نخبگان باید با احساس مسئولیت تاریخی، در دو محور «آگاهی‌بخشی به مردم» و «حضور مؤثر در تصمیم‌گیری‌ها»، نقشی الهام‌بخش در این انتخابات ایفا کنند؛ چراکه آینده مدیریت محلی، در گرو پیوند آگاهی نخبگان و مشارکت مردم است.
