مساوات- جعفر خضوعی: استاد شهریار حیدربابایه سلام را به خواست مادرش طی سال‌های ۱۳۲۹ و ۱۳۳۰ سرود. شهریار خود گفته است؛ “مادرم با تأثیرات سحرآمیز خود موجب سرودن آن شد”.
کوه حیدربابا در بخش قره‌چمن شهرستان بستان‌آباد و در روستای قایش‌قورشاق واقع است. روستای خشکناب نیز در نزدیکی این کوه قرار دارد.
نام‌گذاری این منظومه به نام “حیدربابایه سلام” به پیشنهاد “رخساره خانم” دخترخاله پدر استاد شهریار بوده‌است.
حیدربابایه سلام، عمدتاً تورق آلبوم حیات سه ساله استاد شهریار در دامن حیدرباباست. شهریار از سال ۱۲۸۸ تا ۱۲۹۱ از سه تا پنج سالگی (و تابستان‌های چند سال پس از آن) در محیط خشکناب (روستای پدری) و قئیش‌قورشاق (روستای مادری) زیسته است.
منظومه حیدربابایه سلام (حیدربابای اول در ۷۶ بند) به صورت رسمی نخستین بار در سال ۱۳۳۲ با خط میرزاطاهر خوشنویس منتشر شد.
استاد شهریار حیدربابایه سلام را در ۱۲۵ بند مخمس سروده است که ۷۶ بند آن متعلق به قسمت نخست است. پس از دیداری که شهریار در سال ۱۳۴۳ از حیدربابا داشت، بخش دوم این منظومه را در ۴۹ بند سروده و در سال ۱۳۴۶ منتشر کرد.
اولین ترجمه منظوم این اثر به زبان فارسی توسط میرصالح حسینی انجام و در سال ۱۳۶۷ منتشر شده است. آثار؛ بهروز ثروتیان، کریم مشروطه‌چی، هادی قربانی، حسن شادبه، حامد ماکویی، محمدعلی سجادیه، حسین منزوی، امیرحسین الهیاری، هادی قربانی، حامد ماکویی و آزاده خشکنابی از دیگر ترجمه‌های منظوم هستند.
همچنین برای منظومه حیدربابایه سلام نظیره‌های پرتعدادی سروده شده که تا هزار مورد تخمین زده می‌شود.
👈دو بند از حیدربابایه سلام:
حیدربابا ایگیت امک ایتیرمز
عومور کئچه‌ر افسوس بره بیتیرمز
نامرد اولان عمری باشا یئتیرمز
بیزده والله اونوتماریق سیزلری
گورنمه‌سک حلال ائدین بیزلری
حیدربابا مرد اوغوللار دوغگینان
نامردلرین بورونلارین اوغگینان
گئدیک‌لرده قوردلاری توت بوغگینان
قوی قوزولار آیین – شایین اوتلاسین
قویونلارین قویروقلارین قاتلاسین
منظومه حیدربابایه سلام در سال ۱۳۹۰ به عنوان میراث فرهنگی ناملموس ثبت ملی شد.
