به گزارش پایگاه خبری مساوات به نقل از اقتصاد آنلاین، عزیزی در بستر مرگ است، فرزنداش می‌دانند دیر یا زود با خبر تلخی مواجه خواهند شد، آن‌ها به نظر آماده‌ی واقعه هستند اما زمانی که اتفاق می‌افتد به هیچ روی نمی‌توانند جلوی بهت، درد و غمی که چون سیلاب بر جانشان می‌نشیند را بگیرند؛ خبر خشک شدن دریاچه اورمیه هم چنین بود؛ دردناک و غمبار. ایران عزیزش را از دست داده، عزیزی که سال‌ها در بستر مرگ خوابیده بود و کم توجهی‌ها -بخوانید بی‌توجهی‌ها- سرانجام کارش را ساخت و امروز که در سوگ این مروارید درخشان نشسته‌ایم، کورسوی امید احیای دریاچه، نقطه روشنی است در دوردست.
وضعیت فعلی آب ایران اسفبار است و روز به روز هم شاهد بدترشدن شرایط هستیم. همانطور که در این سال‌ها شاهد خشک شدن رودخانه‌ها و دریاچه‌های بسیاری بودیم، خبر خشک شدن دریاچه‌ی اورمیه، ضربه‌ای سنگین بود تا چشم‌ها، به روی نمکزارِ برجای مانده از آن باز شود و برای احیای این نگین درخشان کاری جدی، بسیار جدی‌تر از کاری که در این سال‌ها تحت عنوان «احیای دریاچه اورمیه» صورت گرفته، انجام شود.
قصه پر غصه خشک شدن دریاچه اورمیه، طولانی است اما شاید بتوان اولین گام‌های این اتفاق را ناشی از تصمیمی دانست که در سال ۱۳۶۱، تحت عنوان «توزیع عادلانه آب» گرفته شد؛ بنابراین تصمیم، وزارت نیرو مسئول تخصیص و توزیع آب شد. این وزارتخانه و در رأس آن، وزیرش، مسئول سیاست‌گذاری‌های آب، اعم از توزیع و تقسیم و درآمدهای حاصل از آن شدند و این تصمیم، آغاز فاجعه‌ای به نام خشکسالی بود که امروز آثار و نتایج آن، با تمام وجود احساس می‌شود. اگرچه در این میان نباید مسئولیت کم‌توجهی سازمان محیط زیست را نادیده گرفت که در این سال‌ها، به خصوص در دوسال اخیر، نتوانسته حق محیط‌زیست را به درستی از وزارت نیرو طلب کند.
نوشدارو بعد از مرگ سهراب
عدم پرداخت حق‌آبه دریاچه اورمیه به یک بحران اساسی در مسیر احیای دریاچه تبدیل شده است. در سال گذشته وزارت نیرو براساس جدول توافقی رهاسازی‌های آب دریاچه اورمیه که ۶۴۰میلیون مترمکعب بود را قطع کرد و تنها ۱۶۵ میلیون مترمکعب آب به دریاچه رساند. از عمده‌ترین دلایل وضعیت امروز دریاچه اورمیه، نپرداختن حق‌آبه آن توسط این وزارتخانه است.
در این راستا به تازگی عباسعلی نوبخت؛ سرپرست سازمان منابع طبیعی کشور، با ارسال نامه‌ای خطاب به معاون قوه قضائیه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، رسماً و با صدور اسناد مالکیت اراضی ملی محدوده و حریم شهرها برای وزارت راه و شهرسازی و صدور اسناد مالکیت بستر و حریم رودخانه‌ها برای وزارت نیرو، اعتراض کرده است.
فیروز قاسم زاده، سخنگوی صنعت آب نیز در نشست خبری‌ای که به تازگی برگزار شد بیان کرد: وزارت نیرو تاکنون به تکالیف خود به عنوان یکی از دستگاه های متولی امر در بخش احیای دریاچه اورمیه عمل کرده و از سال‌های ۹۳ و ۹۴، ۱۸ میلیارد مترمکعب رهاسازی از سوی وزارت نیرو در این حوزه صورت گرفته است. وزارت نیرو ۱۲ هزار چاه غیرمجاز را مسدود کرده که در پی آن، مصرف در بخش کشاورزی نیز ۴۰ درصد کاهش پیدا کرد. لایروبی‌ها هم انجام شده که بخش کمی از آن باقی مانده است.
این اقدامات اگرچه کمی دیر اما ممکن است برای احیای دریاچه مفید باشند و البته این مسأله مستلزم پیگیری‌های جدی و مستمر سازمان محیط زیست است و باید دید که وزارت نیرو، در حالی که نفس‌های دریاچه به شماره افتاده، تا چه اندازه به وعده‌های خود پایبند است.
این سخنان در حالی گفته شده که وزرات نیرو، مدت‌هاست از پرداخت حق‌آبه گاوخونی، جازموریان، اورمیه و… سرباز می‌زند. وزارت نیرو با مقامات افغانستان، بر سرِ حق‌آبه هامون مذاکره می‌کند اما به حق‌آبه‌هایی که خودش موظف به پرداخت آن است بی‌توجهی می‌کند.
مردم اجازه نخواهند داد آب دریاچه دزدیده شود
عیسی کلانتری، دبیر ستاد و مجری طرح احیای دریاچه اورمیه در دولت حسن روحانی، در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین با ابراز امیدواری از احیای دریاچه اورمیه بیان کرد: دریاچه اورمیه خشک نخواهد شد چرا که مردم ایران و ملت آذربایجان این اجازه را به دولت‌ها نخواهند داد که آب دریاچه را بدزدند و جای دیگری مصرف کنند.
او با بیان اینکه دو سال است وزارت نیرو، حق‌آبه‌ی دریاچه را نمی‌دهد گفت: سالیانه در منطقه، هزار و پنجاه میلی‌متر، یعنی یک متر و پنج سانتی‌متر، قدرت تبخیر وجود دارد و اگر دوسال پشت سر هم آبی ندهند، یعنی دو متر و ده سانتی‌متر، آب دریاچه تبخیر می‌شود. برای وزارت نیرو مهم نیست که دریاچه خشک بشود، سازمان محیط‌زیست باید مدعی باشد. وزارت نیرو با آب‌های محیط زیست دلالی می‌کند.
کلانتری ادامه داد: البته هنوز آب‌های جدیدی که کارهای سخت‌افزاری‌اش تمام شده، به دلایلی نامشخص، وارد دریاچه نمی‌شود اما دریاچه در شرایط عادی، چهار متر آب داشت و اگر آبی وارد دریاچه نشود، مشخص است که ظرف پنج سال خشک می‌شود. بعد از انقلاب با سدسازی‌هایی که شد جلوی آب رودخانه‌ها به دریاچه گرفته و این آب‌ها صرف توسعه‌ی کشاورزی و سایر مصارف شد.
رفتار دوگانه وزارت نیرو
وی با اشاره به رفتار دوگانه وزارت نیرو افزود: وزارت نیرو از افغانستان تقاضای حق‌آبه برای هامون می‌کند اما خودش حق‌آبه دریاچه را می‌خورد. وزارت نیرو نباید آب دریاچه را بفروشد و اجازه دهد که رودخانه‌ها وارد دریاچه شوند. سالی سه و نیم میلیارد مترمکعب آب باید وارد دریاچه شود که دو ونیم میلیارد آن تبخیر و یک میلیارد اضافه می‌شود. احیای دریاچه مساله حل نشده‌ای نیست، فقط باید دولت و وزارت نیرو موظف باشند که حق آبه را بدهند.
کلانتری معتقد است آب محیط زیستی را از محیط زیست گرفتیم و به خیال اینکه کار خوبی می‌کنیم، آن‌ها را صرف کشاورزی کردیم در حالی که عواقبش را نمی‌دانستیم.
حق‌آبه محیط زیست مهم‌تر از آب کشاورزی است
دبیر ستاد و مجری طرح احیای دریاچه اورمیه در دولت حسن روحانی در خصوص عواقب خشک شدن دریاچه اورمیه گفت: در بستر دریاچه، نزدیک ۱۳ میلیارد تن نمک خوابیده که این نمک زندگی مردم اطراف را از بین خواهد برد؛ غبار ناشی از این نمک، باعث بالا رفتن فشار خون و انواع بیماری‌های سرطانی می‌شود. خشکی آب دریاچه باعث افزایش سرما و گرما در تابستان و زمستان می‌شود ضمن اینکه اثرات مخرب آن روی ژنتیک گیاهی و جانوری هنوز روشن نیست. هیچ ملتی اجازه نمی دهد دریاچه‌ای که اطراف آن به فاصله ۵۰ کیلومتر، بیش از ۶ میلیون نفر زندگی می‌کنند، خشک شود.
کلانتری در پایان سخنان خود، در پاسخ به این سوال که آیا عزمی برای احیای دریاچه در دولت رییسی احساس می‌شود یا خیر بیان کرد: آقای رییسی مدعی است که این عزم را دارد اما این باید در عمل ثابت شود. در واقع ایشان باید تاکید کند که حق‌آب محیط زیست، مهم‌تر از آب کشاورزی است. تاکنون هم کارهای سنگین سخت‌افزاری انجام شده و تا ۱۴۱۰ دریاچه احیا خواهد شد البته هرگز به دریاچه چهل سال پیش باز نخواهد گشت اما با ظرفیت ۱۵ میلیارد مترمکعبی و وسعت ۴۳۰۰ کلیومتری، دریاچه قابلیت احیا دارد و حتما هم باید احیا شود.
