به گزارش پایگاه خبری مساوات به نقل از فارس، سنجد که در گروه گیاهان دارویی قرار دارد، فرصتی است برای افزایش صادرات غیرنفتی و می‌تواند ارزآوری خوبی را برای کشور به ارمغان بیاورد. در این راستا کارشناسان معتقدند سنجد با هر شرایط آب و هوایی و حتی در مواجه با خشکسالی هم مقاوم است و به علت خواص بالایی که دارد، می‌تواند صنعت کشاورزی را حتی در بدترین شرایط هم رونق ببخشد. از این رو چندی است که توسعه کشت سنجد در استان آذربایجان شرقی مورد توجه قرار گرفته است.
سنجد گیاهی است که تاب‌آوری خوبی در برابر باد، طوفان، خشکسالی و آفات دارد به همین دلیل، امروزه به کشت سنجد فراتر از یک سین سفره نوروزی و به عنوان راهی برای کسب درآمد و ارزآوری توجه می شود.
اقلیم و شرایط آب و هوایی آذربایجان شرقی باعث شده است که سنجد تولید شده در استان آذربایجان شرقی از مرغوبیت بالایی برخوردار باشد. با توجه به اینکه در اصلاح باغات به ویژه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، جایگزینی گیاهان کم آب بر به جای محصولات آب بر به عنوان اولویت سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی تلقی می‌شود لذا در این راستا به توسعه باغات سنجد نیز در این استان توجه شده و می‌شود.
▪️فهرست کشورهای تولیدکننده بزرگ سنجد در جهان
اگر بخواهیم از کشورهای تولیدکننده بزرگ سنجد، در جهان نام ببریم باید اذعان کنیم که کشور ما، خود یکی از سه کشور اصلی و کشورهای تولید کننده بزرگ در جهان است. ایرانیان از دیرباز، از طریق طب ریشه دار ایرانی، با خواص بسیار مفید این میوه آشنا بوده اند، اما با نگرش علمی امروزی به سنجد، امروزه ایران دومین تولید کننده بزرگ سنجد در میان کشورهای تولیدکننده بزرگ سنجد است.
▪️سنجد و کشورهای تولیدکننده بزرگ آن
مقام اول در این حوزه را کشور هند در اختیار دارد. هندی ها نیز، از طریق ایرانیان و خصوصا شیخ الرئیس ابوعلی سینا با خواص این میوه آشنا شدند و امروزه این کشور، یکی از کشورهای تولید کننده بزرگ سنجد در جهان است. بیشتر محصولات هند به صورت خام صادر می شود و از لحاظ کیفی با سنجد ایرانی هم تراز نیست و سنجد ایرانی در میان سنجد کشورهای تولیدکننده بزرگ در جهان از کیفیت، بسیار خوبی برخوردار است.
سومین کشور، کشور چین است. این کشور که در هر حوزه ای امروزه، از اصلی‌ترین صادرکننده‌ها است، در میان کشورهای تولید کننده بزرگ سنجد، جایگاه خوبی دارد. اما محصولات چینی بیشتر، تراریخته اند و به همین علت در بازار مشتری زیادی ندارند و بیشتر برای استفاده حیوانی مورد استفاده قرار می گیرد.
رده‌های بعد کشورهای تولید کننده بزرگ در جهان در اختیار نیجریه، آمریکا و دیگر کشورهاست.
گفتنی است که ۵ کشور اول کشورهای تولید کننده بزرگ سنجد در جهان، بیش از ۸۵ درصد تولید این میوه بسیار مقوی و حیاتی را در اختیار دارند.
▪️تولید ۱۳۷۰ تن سنجد در آذربایجان شرقی
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی گفت: سالانه بیش از یک هزار و ۳۷۰ تن سنجد در این استان تولید می شود.
اکبر فتحی با بیان اینکه آذربایجان شرقی در تولید سنجد در ایران رتبه نخست را داراست و آوازه سنجد تولیدی این استان به آنسوی مرزها نیز رسیده است افزود: سنجد تولید شده در این استان علاوه بر بازار‌های داخلی به کشورهای خارجی از جمله آلمان، هلند، کانادا، آذربایجان، قزاقستان، هند، پاکستان، آذربایجان، ترکیه و حوزه خلیج فارس صادر می‌شود.
وی ادامه داد: بخش اعظم باغات سنجد استان به ترتیب در شهرستانهای آذرشهر، شبستر، میانه، تبریز و مرند قرار دارند که ۹۵ درصد این باغات متعلق به شهرستانهای آذرشهر، میانه، شبستر و مرند است. غالب ارقام سنجد در استان از نوع رقم بومی، حاج حسین، قزل، دره وار و عنابی است که با توجه به شرایط اقلیمی آذربایجان‌شرقی از مرغوبیت بالایی برخوردار هستند و دارای مزیت صادراتی نیز هستند.
▪️۵۱۱ هکتار باغ سنجد در آذربایجان‌شرقی
مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی نیز با اشاره به مصرف سنجد به صورت غذایی و دارویی و کاربرد میوه و گل آن در معالجه انواع بیماری ها بیان کرد: سطح زیرکشت باغات سنجد آذربایجان شرقی بیش از ۵۱۱ هکتار می‌باشد که از این میزان ۴۵۷ هکتار بارور و ۳۶ هکتار نیز غیربارور است. متوسط عملکرد این محصول در استان نیز ۳ تن در هکتار است که در باغات شاخص به ۵ تن نیز می‌رسد.
محمدباقر بی پروا گفت: با توجه به نیاز آبی کمتر سنجد به میزان ۳ هزار و ۵۰۰ مترمکعب در هکتار این محصول در اصلاح الگوی کشت و جایگزینی با گونه‌های پرمصرف آب در حوضه دریاچه ارومیه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد تا به صورت بهینه از منابع آبی استفاده شود.
▪️درخت سنجد نسبت به شوری مقاوم است
مدیر جهادکشاورزی شهرستان آذرشهر نیز گفت: کاهش بارندگی هایی که در سال های اخیر اتفاق افتاده است باعث شده تا منابع آب های زیر زمینی کاهش پیدا کنند و ما باغات قدیمی را که آب بیشتری مصرف می کردند با درختان کم آب بر جایگزین کرده‌ایم که از جمله این درختان کم آب بر می توان به درخت سنجد اشاره کرد.
حسن علیوند با بیان اینکه درخت سنجد نسبت به شوری مقاوم است افزود: اصلاح الگوی کشت در شهرستان آذرشهر اجرا می شود بطوریکه در سال های اخیر در این شهرستان حدود ۱۵۰ هکتار سنجد در باغات کشت شده است و با استقبال کشاورزان نیز مواجه بوده است.
وی همچنین به فرآوری سنجد نیز اشاره می کند و ادامه داد: سنجد علاوه بر تازه خوری و مصرف به صورت خشکبار بسته‌بندی و فرآوری شده و از آن محصولات مختلف که کاربردهای غذایی و دارویی دارند تولید می شود.
علیوند با بیان اینکه شهرستان آذرشهر عنوان دار تولید محصول سالم سنجد در کشور می باشد بیان کرد: توسعه باغات سنجد و فرآوری آن به تولید، ارزآوری و اشتغال کمک شایانی می کند و ما از سرمایه گذاران دعوت می کنیم تا برای سرمایه گذاری در زمینه فرآوری سنجد اقدام کنند.
مجتبی نژاد کارشناس مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان آذرشهر نیز با بیان اینکه شهرستان آذرشهر رتبه نخست کشت و تولید سنجد را در استان آذربایجان شرقی به خود اختصاص داده است، گفت: ارقام بومی همچون، حاج حسین، قزل و دره وار در این شهرستان کشت می شود.
یکی از کشاورزهای روستای اخی جهان شهرستان آذرشهر نیز گفت: سالانه بیش از ۱۵ تن سنجد از ۵ هکتار باغ برداشت می کنیم و حدود ۴۰۰ درخت سنجد نیز در باغات ما وجود دارد.
صمد حاجیان افزود: سنجد به دلیل هزینه کم، از سوددهی خوبی برخوردار است و این درخت به دلیل مقاومت به شوری و کم آبی در حاشیه دریاچه ارومیه خوب جواب می دهد.
▪️ارزآوری هر کیلو سنجد ۳ دلار
مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی نیز قیمت عمده فروشی محصول سنجد را در سالجاری۵۰ هزار تومان اعلام کرد و با اشاره به اینکه ارزآوری هر کیلو محصول در نیمه اول سال ۱۴۰۰ حدود پنج دهم دلار بود، گفت: ارزآوری هر کیلو سنجد در نیمه اول سال جاری بالغ بر ۳ دلار بوده است که شاهد افزایش۱۶ برابری آن بوده‌ایم.
منوچهر رحمانی با بیان اینکه درصد تغییرات میزان صادرات سنجد در نیمه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی ۱۶ برابر افزایش داشته است، ادامه داد: میزان صادرات در نیمه اول سال ۱۴۰۱ از نظر ارزشی رشد ۱۰۰ برابری داشته است.
وی استفاده دارویی و ترکیب با تنقلات را از مصارف سنجد اعلام کرد و افزود: سنجد به دلیل نیاز آبی کم می‌تواند در الگوی کشت جایگزین مناسبی برای میوه های خشک شود.
▪️سنجد؛ ناجی کشاورزان در شرایط سخت
البته در این بین مسئولان باید با ایجاد صنایع بسته بندی، فرآوری و غیره از جولان دلالان جلوگیری کنند. کشت گیاهان دارویی فرصتی نوظهور است که هنوز دلالان زیادی به آن ورود پیدا نکرده‌اند و از این پس نیز مسئولان نباید راه را برای جولان آنها باز بگذارند. علاوه بر این درصورتی که صنایع ثانویه به استان‌های تولیدکننده راه یابد، جلوی صادرات گیاهان دارویی به نام کشورهای دیگر هم گرفته می‌شود و تمام سود حاصل از تولید این محصولات به استان‌های تولیدکننده آنها می‌رسد.
محصولی که در این شرایط خشکسالی به گفته کارشناسان می‌تواند نجات بخش صنعت کشاورزی باشد. در حال حاضر گفته می‌شود که در بسیاری از موارد گیاهان دارویی ایران به صورت خام به کشورهای دیگر صادر می‌شود و در مواردی همان گیاهان دارویی فرآوری شده با قیمتی بسیار گران‌تر وارد کشور می‌شوند.
بنابراین با توجه به اینکه ایران بیش از هشت هزار نوع گیاه دارویی دارد، اگر سازوکاری برای تولید محصولاتی با محوریت گیاهان دارویی ایجاد شود، می‌توان این محصولات را در کشور با به کار گیری نیروهای بومی به صورت استاندارد و به روز تولید کرد که این کار نیز نیازمند حمایت مسئولان از صنعت کشت گیاهان دارویی است.
