مساوات- احمد حسن‌نژاد: بیست‌وپنجم آبان‌ماه، یادآور خاموشی یکی از برجسته‌ترین چهره‌های آزادیخواه تاریخ آذربایجان و ایران است؛ ستارخان، سردارملی. مردی که نامش با دفاع از مشروطه، ایستادگی در برابر استبداد و فداکاری برای آزادی درهم‌تنیده است.
در سال‌های اخیر برخی روایت‌ها می‌کوشند ستارخان را «ضدقاجار» معرفی کنند؛ گویی او در پی براندازی سلسله بود. اما نگاه منصفانه به اسناد و سیر مبارزات او نشان می‌دهد که چنین برداشتی با واقعیت تاریخی سازگار نیست. ستارخان نه پادشاه‌ستیز بود و نه در پی برچیدن دودمان قاجار. او مخالف استبداد بود، نه مخالف سلطنت مشروطه.
ستارخان به همراه یارانش در تبریز برای حفظ قانون اساسی و بازگرداندن مجلس ایستاد. دشمن او نه «قاجار به‌عنوان سلسله»، بلکه محمدعلی‌شاه و جریان استبدادخواهی بود که برخلاف قانون، مجلس را به توپ بست و خون آزادیخواهان را ریخت. او برای حفظ «مشروطه» جنگید؛ مشروطه‌ای که بر همان پادشاهی قاجار بنا شده بود، اما پادشاه را محدود و پاسخ‌گو می‌خواست.
ستارخان اگر با اصل سلطنت قاجار مشکل داشت، هرگز در چارچوب قانون اساسی مشروطه نمی‌جنگید و نام خود را «فدایی مشروطه» نمی‌گذاشت. او بارها تأکید کرده بود که هدفش اجرای قانون و پایان‌دادن به خودکامگی است. به همین دلیل، نقش او در تثبیت نظام مشروطه و دفاع از مجلس جایگاهی بی‌بدیل در تاریخ ایران دارد.
امروز در سالگرد شهادت این مبارز آزادی، شاید مهم‌ترین پاسداشتِ نام او، آن باشد که تاریخ را بی‌تحریف روایت کنیم. ستارخان نماد مبارزه با استبداد بود؛ نمادی از فرق‌گذاشتن میان «سلسله» و «شیوهٔ حکمرانی»، میان «سلطنت» و «استبداد». یاد او یادآور این حقیقت است که آزادیخواهان بزرگ همواره به‌جای نفرت‌پراکنی، برای اصلاح ساختار قدرت و حاکمیت قانون جنگیده‌اند.
نام و راه سردارملی جاودانه باد.
