به گزارش پایگاه خبری مساوات، سال ۱۳۷۶ اولین باری بوده است که گورستانی با چنین شهرت جهانی بر اثر یک عملیات خاکبرداری در جوار گؤی مچید (مسجد کبود) تبریز کشف شد و پس از آن کاوش‌های باستان‌شناسی توسط باستان‌شناسان بر روی این منطقه شروع شد.
پس از تکمیل بررسی‌های صورت گرفته، ۳۸ گور متعلق به دوره عصرآهن در آن کشف شد که اکثر آنها به صورت جنینی دفن شده بودند و قدمت آن بین ۳٠٠٠ تا ۳۵٠٠ سال پیش و مقارن با عصرآهن تخمین زده می‌شود.
اندکی به شکل گورستان‌ها که دقت کنید متوجه تفاوت‌هایی در بین شکل این گورها می‌شوید. شکل برخی از آنها ساده، برخی دیگر در سازه‌های مربعی با دو ظرف سفالی و برخی دیگر نیز با لوازمی دفن شده‌اند که با یک نگاه ساده نمی‌توانید تشخیص دهید که این لوازم چه چیزهایی هستند.
یادداشت‌های نقش‌بسته بر روی لوح‌ها شاید راهنمای خوبی برای فهمیدن این تفاوت‌ها باشد. گور نوزادان به صورت ساده و گور نوجوانان در سازه‌های مربعی با دو ظرف سفالی همراه است. کودکان با اسباب بازی‌های‌شان دفن شده‌اند و زن‌ها با جواهرات و مرد‌ها با ابزار جنگی‌شان.
هرچند از برخی تفاوت‌ها در نوع اشیا موجود در داخل قبور، شیوه ساخت و سادگی آنها، می‌توان به راحتی پی به وجود تفاوت طبقاتی حتی در میان اجساد مدفون در این گورستان شد. مثل اینکه صاحبان این گورها اعتقاد به جهان پس از مرگ و زنده شدن مردگان داشته‌اند و بدلیل این اعتقاد خود، کنار اجساد وسایل و ابزاری را دفن می‌کردند که از آن جمله می‌توان به سفال‌هایی اشاره کرد که داخل آنها موادغذایی و آشامیدنی پر می‌کردند.
وجود سفال‌های بیشتر در کنار برخی از اجساد به احتمال زیاد نشان از ثروتمندتربودن آنها نسبت به سایر همسایگان دفن شده دارد. همچنین وجود ظروف سفالی و اثرات غذا در کنار بعضی اجساد و همچنین دفن شدن آنها به شکل جنینی یا چمباتمه‌ای و تفاوت جهت بدن و صورت‌شان تاییدی بر مهرپرست بودن این اجساد کشف شده است، زیرا برخی از کارشناسان جهت صورت را به زمان دفن ارتباط داده و آن را به سمت محل قرار گرفتن آفتاب می‌دانند.
بعبارتی بدلیل اعتقاد دینی این قوم (مهرپرستی) اجسادی که قبل از ظهر دفن می‌شدند به سمت شرق واجسادی که بعد از ظهر دفن می‌شدند به سمت غرب بوده‌اند. اما بدون توجه به جهت دفن همواره صورت جسد به سمت شمال قرار می‌گرفته است.
