مساوات – احد نقش شور: اگر “فردوسی”، خوب یا بد، درست یا غلط و در حقیقت یا خیال، برای تعریف و توصیف و تبیین قهرمانان و پهلوانان اساطیری سیستان و ایران، با قدمت چند هزارساله روایی و تاریخی شان، ۳۰ هزار بیت شعر می سراید تا به سیاق خویش، رستم و سهراب و تهمینه و زال و رودابه و سیاوش و گردآفرید و دیگران را جاودانه کند، برای مانایی و شرح روائی قهرمانان واقعی ایران و آذربایجان که کم تر از ۱۵۰ سال از واقعیت و حقیقت تاریخی شان می گذرد و هنوز نوادگان آنان در بین ما زیست می کنند؛ چه باید کرد؟ چیزی جز کارستان هنری؟
نمایش عظیم “ستارخان” را به تعبیر من، باید از این جنس و ضرورت تاریخی، فرهنگی و هنری در عصر رخوت زده فرهنگی، هنری دید، پروژه ای که نگاهی متفاوت، عزتمند، فاخر، وقارمند و ارزش آفرین به “سردارملی” ایران زمین دارد و از منظر فرم، ساخت، برساخت، داستان، پی رنگ های هنری، پیوست های موسیقائی و روایت های مستند و مستدل آرتیستیکال، روایتگری و دانائی کل، اثری متفاوت و خلاقانه و حماسی به نظر می آید.
“یعقوب صدیق جمالی”، نویسنده و کارگردان نمایش عظیم ستارخان، با غرور از مداقه و وسواس های خاص خود و تیم پژوهشی و تطبیق تاریخی متن و طرح داستانی و روائی این نمایش می گوید، تاکید دارد که “علی رغم فقر منابع و آثار پؤوهشی و تاریخی در موضوع تاریخ مشروطه ایران و تبریز، برای ادا شدن حق مطلب، از رعایت هیچ یک از جزئیات و حقایق و واقعیت های تاریخی در شرح و نمایش برشی مهم از تاریخ مشروطه ایران غافل نبوده تا ظرف محدود این نمایش، عامل خدشه به شانیت ستارخان و عظمت تاریخی این واقعه مهم نشود.”
اوج تخصص گرائی کارگردان باسابقه نمایش ستارخان را، بی تردید در تشکیل و ایجاد تیم تحقیقاتی و پژوهشی برای انجام مطالعات علمی و تاریخی و تطبیق متن اولیه نمایش ستارخان با اسناد موجود تاریخی دانست، تیمی متشکل از بزرگان فرهیخته تاریخ، فرهنگ، ادب و هنر آذربایجان؛ درست از همین منظر نیز، نمایش ستارخان را باید اثری متفاوت در کارنامه هنری یعقوب صدیق جمالی محسوب کرد.
۶ ماه کار و تمرین شبانه روزی، نقش آفرینی ۳۰۰ بازیگر و هنرمند جوان و پیشکسوت، توالی اپیزودی نمایش، برش هوشمندانه از فاخرترین و حماسی ترین مقطع انقلاب مشروطه برای نمایش، ساختارشکنی های جسورانه در ورود به روایت بخش های ناگفته قیام مشروطه، تلفیق نمایش با موسیقی و رقص اصیل آذربایجانی، روایتگری حین اجرا، ورود حرکات باله به متن نمایش و حرکت ها، سهم و نقش پررنگ زنان و دختران در متن و پی رنگ اصلی نمایش، تاکید بر جلوه های حماسی و غرورانگیز قیام مشروطه، تبریز، مجاهدان، انجمن غیبی و شخصیت های برحسته ای چون: تللو، فاطما، حاج علی دواچی، علی موسیو، مرحوم صدقیانی، باقرخان، زینب پاشا و در نهایت خود ستارخان در اثر و ایضا، اصرار بر ترکی بودن زبان نمایش، نگاهی خارج از کلیشه های رایج و غیرکاریکاتوری به اصل داستان از جمله نکات ویژه و برجسته این نمایش فاخر به شمار می روند که با وسواسی خاص مورد توجه قرار گرفته اند.
نگاه شبه اساطیری کارگردان، مبتنی بر واقعیت های تاریخی ملموس، ویژگی دیگر این نمایش به شمار می رود که قرار است در زمانی ۱۵۰ دقیقه ای، در ژانر فولکلور سیاسی، از دوم دی ماه، “ستارخان” را به دروازه های “خاوران” بکشاند و پیش روی عاشقان تاریخ، فرهنگ و هنر تبریز و آذربایجان به نمایش درآورد.
“ستارخان” را به چند دلیل باید دید و فهمید، اول از منظر روایت دیگرگون و نزدیک اثر به واقعیت های تاریخی است که دیدن و تماشای این اثر را ضروری می کند، دوم، از بعد تلاش ۶ ماهه گروه ۳۰۰ نفره ای که شب و روز خود را برای ادای دین ملی، میهنی به قهرمانان بزرگ این مرز و بوم گذاشته اند، سوم، به این دلیل که گسست بین نسلی در عصر حاضر، جریان الگوسازی و شناختی را منقطع کرده و نسل فعلی، درک و شناختی از تاریخ و هویت تاریخی تبریز و آذربایجان ندارد، چهارم، به واسطه جایگاه و شانیت تاریخی ستارخان و قیام مشروطه او، که تبریز و آذربایجان را به محور استبدادستیزی و نجات ایران از استبداد داخلی تبدیل کرد و پنجم، به خاطر بازتعریف و روایت دوباره و دیگرگون تبریز و هویت تاریخی آن!
یادمان نرود، “ستارخان” به دروازه های “خاوران” رسیده، با همان اسب و پاپاق و تفنگ برنو و قطارهای فشنگی که روی سینه اش چپ، راست خوابیده، با همان سیبیل های چخماقی و قره داغی اش، با همان صلابت و وقار و شجاعت و غیرت تاریخی اش، ستارخان به خاوران رسیده است .
